Hasman probeert op verschillende manieren de kringlopen op het bedrijf te sluiten. Het richten op verschillende takken (landbouw, energie en natuur) draagt hier sterk aan bij. Ook de vergister heeft hierin een belangrijke rol. Door de mestvergisting wordt biogas gevormd. Maar daarnaast blijft er ook een ander waardevol product over; digestaat (vergiste biomassa). Digestaat heeft een hogere stikstof efficiëntie en bemestende waarde dan onbewerkte rundveemest. Hierdoor wordt de stikstofkringloop geoptimaliseerd en kunnen er gewassen worden geproduceerd met een hoger eiwitgehalte en is er dus minder inkoop van bijvoorbeeld soja producten van ver weg nodig. Ook willen we eiwit beter gaan benutten en ver lies in eiwit concentraties beperken door grasdrogen te implementeren in de bedrijfsvoering. In de stal zit een luchtwasser ingebouwd. Hierin wordt de afgezogen lucht vermengd met een soort watergordijn wat de overvloedige elementen uit de lucht haalt. Dit gebruikte water bevat veel ammoniak en stikstof. Dit zijn precies de hoofdbestanddelen van kunstmest. Het water wordt opgeslagen in een grote tank en later naar behoefte op het land uitgereden. Dit in combinatie met de mest die vrijkomt uit de vergister maakt dat er vrijwel geen kunstmest meer benodigd is! Al met al kunnen de landbouwtak, de energietak en de natuurtak elkaar dus aanvullen en versterken. Het motto van het bedrijf is; Lokaal wat kan, regionaal of internationaal wat moet. Lees hieronder wat de stromingen binnen het bedrijf zijn en hoe we deze proberen te optimaliseren in de kringloop.

Meer eiwit van eigen land & betere eiwit benutting! Wij willen eiwit beter gaan benutten en verlies in eiwit concentraties beperken door grasdrogen te implementeren in de bedrijfsvoering. Op deze manier kan de invoer van eiwitrijk krachtvoer (cq. sojaschroot) worden vervangen. Het grote voordeel van grasdrogen onder geconditioneerde omstandigheden is dat je geen eiwitverlies hebt en het oorspronkelijke eiwit dus optimaal benut. Deze methode past perfect binnen de bedrijfsvoering van Hasman aangezien zij de warmte die vrijkomt door de vergisting kunnen gebruiken voor het drogen van het gras. Grasdrogen zal voornamelijk plaatsvinden in de zomermaanden aangezien er dan het meeste gras wordt geproduceerd, dit zorgt voor een goede balans in de warmtevraag die het bedrijf ervaart. Want de warmtevraag van de maatschappij is doorgaans het hoogst in de winter, waardoor er in de zomer een overschot aan warmte kan ontstaan. Wij willen het eiwit van eigen grond zo duurzaam mogelijk verbouwen. Daarvoor hebben we ook wat percelen in gezaaid met saladebuffet; o.a. diverse soorten kruiden, smalle weegbree en verschillende soorten klaver. Die graslanden produceren opzich goed en maar we merken dat wanneer de koeien hier grazen de melkgift omhoog gaat. Maar de vet en eiwit gehaltes zakken en het ureum stijgt (afbraakproduct van eiwit). Dit is een indicatie dat de koe het eiwit niet goed benut. Dus teveel onbestendig eiwit. Het is bekend dat je onbestendig gras eiwit kunt omzetten naar bestendig/darmbestendig eiwit middels grasdrogen. Ook het herfstgras wat vaak nat is en zich slecht laat conserveren bevat veel onbestendig eiwit dat een lagere benutting heeft. En het is slecht te conserveren, het heeft hoge ammoniak fracties en een snellere rotting. Die grassen willen we middels grasdrogen beter tot z’n recht laten komen. Wij hebben hier op het erf een biogas installatie waar we energie/gas leveren aan bedrijven, o.a. bedrijven waar het aardgas vervangt en wordt omgezet in warmte (stoom). Deze bedrijven hebben vooral, net als andere bedrijven, warmte nodig als het koud is (dus in de winter, ook even als huishoudens). Daarom is grasdrogen ideaal om onze duurzame energie te kunnen benutten in het groeiseizoen, als andere bedrijven mindere warmtevraag hebben. De bestaande grasdrogers zijn grote industriële drogers die niet in de nabije omgeving liggen. Als vers gras daar naartoe moet, leidt dit tot veel transport kilometers. Wij willen proeven doen met een kleine gras droger (band droger) die op het erf is. Deze zijn wij voornemens om op biogas te stoken (match warmtevraag). Wij willen de percelen die intensief beweid worden vaker maaien en dit drogen. Dit gras bestaat uit lang gras met toppen en eiwitrijk ondergras. Door deze vaak te maaien heb je veel eiwitrijk gras (ruweiwit van 30%). Grasdrogen heeft ons inziens het meeste rendement bij het gras dat het meeste eiwit bevat. Vooral gras/klaver percelen.

Hasman doet aan zowel agrarisch natuurbeheer als aan regulier bos- en natuurbeheer. We hebben op verschillende plekken bloem/kruidenrijke stroken/weides aangelegd en we beheren enkele bossen, heide velden en botanische graslanden. Hiervoor zijn we aangesloten bij Gebiedscollectief Noordoost Twente en de Bosgroep. Verder wordt het natuurbeheer en de biodiversiteit in de omgeving versterkt door het akkerrandenproject van stichting Broez. Zij zetten zich in voor een betere verbinding tussen burgers, bedrijven en boeren en proberen samen een verfraaid landschap te realiseren in de directe omgeving. Hierbij worden verschillende sociale groepen betrokken en wordt er gewerkt aan een vergroot bewustzijn over het belang van biodiversiteit. Kruidenrijke akkerranden zorgen niet alleen voor een verfraaide leefomgeving, het trekt ook veel nuttige insecten aan en het zorgt voor een betere waterkwaliteit door minder uitspoeling van nutriënten van percelen naar de watergangen. Hasman wil een voorbeeldfunctie uitdragen voor boer en natuur integratie en spoort hierbij ook anderen aan. Natuurinclusief boeren wordt vaak bemoeilijkt door het ontbreken van een verdienmodel waardoor het financieel moeilijk te implementeren is. De biomassa die wordt geproduceerd op de kruidenrijke akkerranden en op de botanische natuur weides van het bedrijf zijn vaak niet geschikt als veevoer. Om dit biomassa toch nog efficiënt te kunnen gebruiken wordt het daarvoor geschikte natuurgras gehakseld en gebruikt als strooisel in de boxen, waarna het uiteindelijk in de mestvergister beland. Aan de hand van de vergister kan er zoveel mogelijk koolstof uit de biomassa worden gehaald. Er wordt dan energie geproduceerd uit reststromen die anders na noodzakelijk beheer geen functie meer zouden hebben en afgevoerd zouden moeten worden. Op deze manier vinden er dus ook minder transportbewegingen plaats. De biomassa die bij het beheer vrijkomt, wordt op het landbouwbedrijf verwerkt via de interventieladder van de vijf F’en: dat betekent Food, Feed, Fuel, Fertilicer en Flowers. Uiteindelijk beland een groot deel hiervan in de vergister en wordt het omgezet naar biogas. Hasman bevindt zich in een Natura2000 gebied. De komende jaren zal hier dus veel natuur gerealiseerd moeten worden. Zo'n 50 hectare van de grond van het bedrijf zal een natuurbestemming krijgen. Wij wil deze natuurgrond graag in eigen beheer houden. Door een groter oppervlak aan natuur te gaan beheren kan dit efficiënt gebeuren en hoeft er minder transport plaats te vinden. Wij kunnen de biomassa, afkomstig van het natuurbeheer, verwerken op hun landbouwbedrijf zodat er nog een waarde aan gegeven kan worden en er zo geen reststromen verloren gaan. Momenteel wordt natuurgras vaak gemaaid en afgevoerd naar bedrijven op grote afstanden waar ze het composteren. Voor gespecialiseerde ecologische kennis is Hasman aangesloten bij de Bosgroep. Hasman wil natuur beheren met een zo laag mogelijke CO2 footprint.

Hasman is niet alleen energieneutraal, maar ook energie positief. Het bedrijf produceert biogas en zonnestroom. Zonnestroom wordt voornamelijk gebruikt voor eigen verbruik. Landbouwbedrijf Hasman, inclusief 2 woonhuizen is ondertussen aardgas vrij. We zijn geheel overgegaan op biogas. Hasman is onderdeel van Energiecooperatie IJskoud . Dit is een boereninitiatief voor circulaire biogasproductie, op een d iervriendelijk, duurzame en lokale manier. Het is een coöperatie bestaande uit zes boeren die allen een vergister op de boerderij hebben om biogas te produceren. Momenteel wordt dit gas afgenomen door twee bedrijven in de buurt. Alle mest die we in de stal opvangen gaat diezelfde dag nog de vergister in. Op de vloer van de stal houden we de mest en urine zolang gescheiden (emissievrije vloer). Pas in de vergister komt het bij elkaar en ontstaat de reactie waardoor het methaan en de ammoniak vrijkomen. Dus in plaats van schadelijke stoffen uit te stoten, maken wij er biogas van. Van de vergisters op de boerenerven lopen leidingen rechtstreeks naar de afnemers van het biogas, bij ons in de buurt. Zij krijgen dus 24/7 geleverd en gebruiken het gas meteen. De omgeving heeft geen last van dit proces. Het enige effect is dat de mest die op het land komt minder sterk ruikt. Word ook biogas producent of -afnemer. Middels mono-mestvergisting wordt uit hoofdzakelijk eigen mest biogas geproduceerd. Dit biogasproject is uniek, omdat minimaal bewerkt gas direct wordt geleverd aan eindverbruikers, waar het direct aardgas vervangt. Dat gaat in samenwerking met een energiecoöperatie van zes landbouwers. Vanwege het unieke concept dat nog niet eerder is vertoond in Europa en innovatieve karakter is dit project ondersteund door een DEI subsidie (Demonstratie Energie Innovatie) en het SDE (Stimulering Duurzame Energieopwekking). Naast dat het biogas een duurzame oplossing is in de energietransitie, zorgt dit biogassysteem tevens op twee manieren voor een enorme beperking aan stikstof op de boeren bedrijven. Doordat de verse mest van de koeien dagelijks via pijpleidingen meteen naar de vergister wordt gevoerd, wordt een groot deel van de stikstof in de mestvergister opgevangen dat anders in de lucht zou komen. Daarnaast gebruiken de boeren het residu uit de mestvergister om de zoden te bemesten. Het gebruiken van dit zogenaamde digistaat zorgt voor minder stikstofuitstoot dan bij regulier mest injecteren. Dus groen gas zorgt voor groene bedrijven en nog groenere boerenerven.

Integrale duurzame stal Hasman heeft geïnvesteerd in een integrale duurzame stal. Deze stal scoort hoog op het gebied van zowel klimaat als dierwelzijn. De stal is voorzien van dichte vloeren en van een luchtwasser om de emissies terug te dringen. Dierwelzijn In de stal is er veel ruimte en licht voor de koeien. Er zijn speciale loopstroken in de stal wat voor de koeien prettiger is aan de poten en er zijn ruimere ligboxen. Er zijn koeborstels aanwezig en de koeien krijgen kwalitatief goed voer. Kunstmest reductie d.m.v. digestaat en luchtwasser In de stal zit een luchtwasser ingebouwd. Hierin wordt de afgezogen lucht vermengd met een soort watergordijn wat de overvloedige elementen uit de lucht haalt. Dit gebruikte water bevat veel ammoniak en stikstof. Dit zijn precies de hoofdbestanddelen van kunstmest. Het water wordt opgeslagen in een grote tank en later naar behoefte op het land uitgereden. Dit in combinatie met de mest die vrijkomt uit de vergister maakt dat er vrijwel geen kunstmest meer benodigd is. Water besparing Er worden een aantal waterbesparende maatregelen op het bedrijf genomen. Het water van de voorkoeler voor de melk wordt gebruikt als drinkwater voor de koeien. Dit is zowel waterbesparend als energiebesparend. Dit werkt als volgt: Melk wordt teruggekoeld van 37 graden naar 16 graden Celsius in de tank. Het voorkoelwater dat hiervoor wordt gebruikt wordt opgevangen in een buffer en dit wordt vervolgens gebruikt als drinkwater voor de koeien. Dit water is warmer dan normaal waardoor de koeien minder energie verdoen om het water op te warmen naar lichaamstemperatuur. Ook wordt het water van het naspoelen van de tank en de melkleidingen opgevangen. Hier wordt na elke melkbeurt de hele melkstal mee schoongespoten.